یکی از مشکلات قانونی و رایج میان افرادی که به دادگاه مراجعه می‌کنند تصرف اموال غیر منقول یک شخص توسط شخصی دیگر است. اغلب کسانی که مال خود را به این شیوه از دست می‌دهند با مراجعه به دادگاه شکایتی را وضع و جهت دریافت حقوقشان از مجرم باید درخواست شکایت خود را به دادگاه ارائه دهند. در دعوای خلع ید فرد شاکی با ارائه اسناد مال خود به دادگاه و اثبات این موضوع میتواند جهت بازپس‌گیری قانونی مال خود اقدام کند. نکته حائز اهمیت اینجاست که پرونده‌‌های خلع ید جزو پیچیده‌ترین پرونده‌ها به‌شمار می‌روند و نیازمند دقت زیادی هستند. انواع خلع ید وجود دارد که قرار است در بلاگ حاضر با آن‌ها به‌طور کامل آشنا شوید.
خلع ید به چه معناست
همان‌طور که گفته شد درخواست خلع ید از طرف فردی صادر میشود که مالش توسط شخص یا سازمانی دیگر تصاحب شده است. اینکه خلع ید چیست و حکم آن چگونه اجرا می شود یکی از مهم‌ترین مواردی است که مد نظر وکلای قانونی قرار می‌گیرد. در این شرایط دادگاه از فرد شاکی می‌خواهد تا در اولین فرصت مدارک و اسناد لازم جهت اثبات این ادعا را ارائه دهد. پس از طرح اسناد و مدارک مال غصب شده توسط قانون از فرد غاصب گرفته میشود. اما این نکته مهم را نباید فراموش کرد که طرح و تایید این دعوا دارای شروط زیر است:
- ارائه سند رسمی مالکیت از سوی خواهان که مالکیت او را بهصورت قانونی ثابت کند.
- درصورت نداشتن سند رسمی مال غیرمنقول مالک باید ابتدا جهت اثبات مالکیت خود اقدام و با ارائه طرح دعوا جهت ثبت درخواست خود اقدام کند.
- این دعوا جهت خارج کردن مال تصرف شده از دست فرد غاصب صورت می‌گیرد.
- عدوانی بودن تصرف از دیگر شروط خلع ید است که در آن متصرف مالی را بهصورت غیرقانونی و بدون هیچگونه قرارداد رسمی یا رضایت به تصرف خود درآورده است.
انواع خلع ید
از انواع خلع ید میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خلع ید از ملک مشاع
زمانی که چند شخص یک مال مشاع غیرمنقول را بهصورت شراکتی خریداری کنند اما یکی از شرکا مال را به تصرف درآورد سایر افراد میتوانند علیه متصرف درخواست خلع ید دهند. در این شرایط پس از بررسی‌های کامل دادگاه حکم به خلع ید از تمام ملک تصرف شده را صادر می‌کند. البته در این شرایط توصیه میشود که حتما از یک وکیل متخصص حقوقی کمک بگیرید.
خلع ید مشاعی زمین کشاورزی
چنانچه شخصی زمین کشاورزی شخص دیگری را به تصرف خود درآورد و اجازه بهره‌برداری از زمین را از مالک اصلی سلب کند، مالک با در دست داشتن مدارک و اسناد قابل اعتماد و رسمی و مراجعه به دادگاه میتواند جهت بازپس گیری ملک خود اقدام کند.
خلع ید از آب
در برخی موارد دیده میشود که یک شخص حق برداشت آب را از اشخاص دیگر می گیرد که در این شرایط با شکایت سایرین میتوان خلع ید از آب را از دادگاه دریافت و دست شخص غاصب را از برداشت بی‌رویه آب کوتاه کرد.
خلع ید از آپارتمان
گاه پیش می‌آید که یک آپارتمان توسط یک یا چند شخص به تصرف کامل در می‌آید و اجازه اسکان افراد دیگر از آن سلب میشود. عموما این وضعیت در میان وارثان یک خانواده ایجاد میشود که با شکایت سایر وراث میتوان ملک را از تصرف متصرفان درآورد.
خلع ید از خودرو
غصب خودرو نیز از دیگر انواع تصرف غیرقانونی است که به اشکال مختلف شکل می‌گیرد. خلع ید از خودرو نیز با ارائه اسناد و مدارک قانونی به دادگاه و با رای این مرجع قانونی امکان‌پذیر است.
خلع ید توسط یکی از وراث
در راستای این سوال که آیا خلع ید دعوای مالی است یا غیر مالی میتوان به خلع ید از ارث اشاره کرد که عموما جزو دعوای مالی به‌شمار می‌رود.
خلع ید از طریق اجرای ثبت
اصولا تا پیش از پایان یافتن جریان ثبت ملک و صدور سند خلع ید از املاک تصرف شده امکان‌پذیر نیست. براین اساس باید تا نهایی شدن رای و ثبت آن توسط دادگاه صبر کرد.
خلع ید شخص ثالث
اگر شخص ثالثی نسبت به حق فردی ادعای مالکیت داشته باشد باید ظرف یک هفته تا 15 روز نسبت به واقعی بودن حق خود در دادگاه اقدام کند، در غیر این صورت دادگاه حکم به خلع ید وی خواهد داد. در میان انوع خلع ید این مورد یکی از رایج‌ترین مواردی است که اتفاق می‌افتد.
خلع ید مستاجر توسط مالک جدید
چنانچه قرارداد اجاره یک ملک تمام شده باشد اما مستاجر نسبت به تخلیه آن اقدامی نکند مالک با ارائه شکایت خود میتواند خلع ید از مستاجر را مطرح و ملک خود را در اولین فرصت پس بگیرد.
خلع ید از مشاعات آپارتمان
اصولا در یک ملک مانند آپارتمان مشاع سهم شرکا بهصورت یکسان پخش میشود و هیچ از این افراد حق بهره برداری یا تصرف کامل از آپارتمان را ندارد. اما اگر این اتفاق افتاد و یکی از طرفین نسبت به تصرف ملک اقدام کرد سایر افراد میتوانند نسبت به خلع ید از مشاعات آپارتمان اقدام کنند.
خلع ید در سرقفلی
فردی که بدون اجازه مالک نسبت به تصرف سرقفلی اقدام کند غاصب شناخته شده و توسط دادگاه به‌عنوان مجرم دستگیر خواهد شد و خلع ید از سرقفلی برای این شخص باید به اجرا در آید.
خلع ید زمین شهرک صنعتی
در بسیاری از موارد زمین‌های بلا استفاده شهرک صنعتی توسط اشخاصی که مالک آن‌ها نیستند غصب می‌‌شوند که باید در اولین فرصت نسبت به خلع ید این زمین‌ها اقدامات لازم صورت گیرد.
خلع ید زوجه از منزل مشترک
منزل مشترکی که بهصورت مساوی در دست زوجین است اما توسط یکی از آن‌ها به تصرف درآمده با شکایت طرف دیگر میتواند از دست متصرف درآمده و این شخص خلع ید شود. در خصوص اینکه خلع ید دعوای مالی است یا غیر مالی میتوان به این مورد اشاره داشت و آن را یک دعوای مالی به‌شمار آورد.
خلع ید از املاک فاقد سند
طبق قانون درصورتی که شخصی ملک شخص دیگری را به تصرف درآورد موظف است تا خود ملک را به‌طور کامل به صاحب آن بازپس دهد؛ درغیر این صورت دادگاه به جرم غصب املاک فاقد سند علیه او رای صادر کرده و ممکن است مجازات سنگینی را متحمل شود.
خلع ید اراضی منابع طبیعی
خلع ید از اراضی منابع طبیعی جزو دعاوی حقوقی محسوب میشود و دولت به‌عنوان صاحب ملک معرفی میشود. جهت خلع ید از متصرف باید در دادگاه‌های حقوقی نسبت به رفع این مشکل اقدام شود. وکیل در شهرک غرب میتواند درباره انواع خلع ید کمک کند.
خلع ید از اموال غیر منقول
زمانی که مالک شکایتی مبنی بر تصرف مال غیر منقول خود توسط شخصی دیگر را ارائه می‌دهد، دادگاه موظف است تا نسبت به خلع ید از اموال غیر منقول شخص بهصورت جدی اقدام کند.
خلع ید از پارکینگ مشاع
در خلع ید از پارکینگ مشاع نیازی به اقداماتی مانند فسخ قرارداد ندارید و تنها با تنظیم یک شکایت نامه و ارائه آن به دادگاه می‌توانید نسبت به خلع ید وی اقدام کنید.
خلع ید پیمانکار
در ماده 46 قوانین پیمانکاری آمده است که درصورت هرگونه بی‌توجهی از سوی پیمانکار کارفرما میتواند نسبت به خلع ید وی از ادامه پروژه اقدام و قرارداد خود با پیمانکار را فسخ کند.
مراحل خلع ید پیمانکار
مراحل خلع ید پیمانکار به قرارداد میان دو طرف بستگی دارد که درصورت مقصر شناخته شدن پیمانکار قرارداد از طرف کارفرما فسخ میشود و چنانچه خلاف آن ثابت شود دادگاه نسبت به این امر اقدامات لازم را انجام می‌دهد. به‌طور کلی این مشکل نیز مانند انواع دعاوی حقوقی باید توسط دادگاه بررسی شود.
شرایط خلع ید پیمانکار
برای خلع ید پیمانکار باید شرایط زیر صادق باشد:
- پیمانکار پروژه در دست خود را به فرد دیگری واگذار کند.
- ممنوعیت قانونی در ماده 44 شامل پیمانکار نشود.
سخن پایانی
همان‌طور که در این بلاگ خواندید انواع خلع ید وجود دارد که هر یک از شرایط خاص خود برخوردار هستند. چنانچه فردی به هر دلیلی ملک منقول یا غیرمنقولی را به صورت غیر قانونی و با استفاده از زور به تصرف خود درآورد، مالک یا مالکین ملک حق شکایت و اقدام به صورت جدی علیه شخص متصرف را دارند. در این شرایط با ارائه اسناد و مدارک معتبر و قانونی از طرف مالکین و ثابت شدن این موضوع دادگاه حق را به صاحبان ملک داده و علیه متصرف یا غاصب مجازات مشخصی را در نظر می‌گیرد. توصیه میشود تا درصورت برخورد با چنین مشکلی ابتدا از موسسات حقوقی و وکلای قانونی کمک گرفته و سپس بهصورت رسمی و قانونی اقدامات لازم را انجام دهید.