جرم ربا خواری و هر آنچه باید در مورد آن بدانید

در دین اسلام ربا جرم و هرگونه معاملات بر این مبنا باطل محسوب می‌شود. به لحاظ قانونی و شرعی این نوع معامله هیچ سندیتی ندارد؛ بنابراین هرگونه اختلاف میان معامله‌کنندگان باید میان خود آن‌ها حل‌و‌فصل شود. براساس ماده 190 قانون مدنی معاملات ربا حتی د‌رصورت توافق جرم و خلاف به‌حساب می‌آید، تا آن‌جا که قانونگذار می‌تواند بر عدم رسیدگی به‌دلیل نامشروع بودن حکم دهد. قرآن کریم رباخواری را به‌عنوان جنگ با خدا و رسولش بیان کرده است و آن را از گناهان کبیره به‌شمار می‌آورد. در این بلاگ با نکاتی مهم درخصوص انواع ربا در قانون و شرایط هر یک بیشتر آشنا خواهید شد، پس تا انتها همراه ما بمانید.

ربا چیست

طبق قانون 595 قانون مجازات اسلامی هرگونه توافق میان دو یا چند شخص که براساس قرض، بیع، صلح و امثال بسته شود و در ازای جنس یا خدمات مورد نظر مبلغی اضافه دریافت شود ربا محسوب می‌شود و فردی که مرتکب این خطا شده است را رباخوار می‌نامند. سود، نزول یا بهره از جمله کلماتی هستند که مراجع قضایی جهت تعریف و نام‌گذاری این جرم از آن‌ها استفاده می‌کنند. شایان ذکر است که با راه های اثبات ربا خواری راحت‌تر می‌توان مجرمان را شناخت.

جرم ربا خواری چیست

جرم ربا خواری چیست و فرد رباخوار چگونه مجازات می‌شود؟  ربا که در بسیاری از موارد با عنوان نزول نیز از آن یاد می‌شود، جزو جرم‌های تعزیری به‌حساب می‌آید و با مجازات‌هایی مانند زندان، جزای نقدی یا شلاق مواجه است. درصورت محرز شدن جرم ربا مقامات مربوطه قرار جلب متهم و کیفر درخواست را برای رباخوار صادر می‌کنند. پرونده مورد نظر به دادگاه کیفری محل جرم ارسال خواهد شد تا در اسرع وقت به‌طور جدی مورد بررسی قرار گیرد. ربا در میان انواع دعاوی کیفری یکی از رایج‌ترین این جرم‌ها به‌شمار می‌رود.

جرم ربا قابل گذشت است

از آن‌جا که ربا جزو جرم‌های برهم زننده نظم عمومی محسوب می‌شود غیر قابل گذشت است و در‌صورت مرتکب شدن به این جرم دادگاه مجازات خاصی را برای آن در نظر خواهد گرفت. بنابراین پاسخ به این سوال که آیا جرم ربا قابل گذشت است؛ خیر است.

جرم ربا درجه چند است

مطابق قوانین مجازات اسلامی و مجازات زندان ربا جزو جرم‌‌های درجه 6 به‌حساب می‌آید. نکته حائز اهمیت در خصوص این جرم آن است که چنانچه متهم قبل از ثابت شدن جرمش از گناه برگشته و توبه کند مجازات تعزیری برای وی لغو خواهد شد. البته این بدان معنا نیست که توبه مجرم او را از پس دادن ضرر و زیان منع می‌کند، بلکه باید تمام پول مورد نظر را در زمان مقرر به فرد شاکی بازگرداند. این امر یکی از شرایط اثبات ربا است که باید توسط دادگاه مرجع بررسی و به طرفین ابلاغ شود.

جرم ربا مشمول مرور زمان میشود

مرور زمان هیچ تاثیری بر جرم ربا ندارد و در واقع مشمول گذشت زمان نخواهد شد. در واقع ربا جزو آن دسته از جرم‌هایی به‌حساب می‌آید که زمان بر مجازات آن تاثیری ندارد و مجرم در هر زمان موظف به تبعیت از رای دادگاه است. بنابراین در پاسخ به این سوال نیز که جرم ربا مشمول مرور زمان می‌شود باید گفت که زمان هیچ تاثیری در جرم ربا نمی‌گذارد.

ربا جرم مطلق است یا مقید

براساس ماده 595 قانون مجازات اسلامی سال 1357 چنانجه شخصی به قصد معامله ربوی صرفا جهت اغوای دیگری پیشنهاد به ربا دهد اما به نتیجه خاصی نرسیده باشد و معامله‌ای صورت نگیرد ربا مقید بوده و قصد فرد نیز جرم تلقی نخواهد شد. مطابق با نظر هر وکیل جرایم اقتصادی نیز این امر کاملا مقید به‌حساب می‌آید.

انواع ربا در قانون

ربا به دو نوع ربای قرضی و ربای معاملی تقسیم می‌شود که هر یک در ادامه به اختصار مورد بررسی قرار گرفته‌اند:

ربای قرضی

در ربای قرضی مقرض بهره‌ای از پیش تعیین شده را بابت مدت زمانی که پول خود را به مقرض داده است از وی دریافت می‌کند.

ربای معاملی

در ربای معاملی در زمان برقراری یک معامله رخ می‌دهد بدین صورت که یکی از طرفین مبلغی را اضافه بر عوض یا معامله از طرف دیگر دریافت می‌کند.

شرایط اثبات ربا

شرایط اثبات ربا در تمام موارد یکسان در نظرگرفته می‌شود. براین اساس باید دو نفر شاهد مطلع و قابل اعتماد با استفاده از مدارک و اسناد معتبر شهادت دهند که ربا شکل گرفته است. ضمن اینکه اثبات این قبلی جرائم کمی سخت و با مشکلاتی مانند مخفی کاری، عدم صداقت و دروغ مواجه است.

راه های اثبات ربا خواری

همان‌طور که در مورد قبل نیز گفته شد راه‌های اثبات ربا خواری با شهادت شاهدین و نشان دادن مدارک لازم امکان‌پذیر خواهد بود.

ارکان جرم ربا خواری

طبق قانون 595 مجازات اسلامی هرگونه توافق میان دو یا حتی گروهی از افراد که تحت هر عنوانی شکل گرفته و یکی از طرفین مال یا پولی اضافه را از طرف دیگر بگیرد این مال اضافه ربا محسوب می‌شود. این دو از ارکان اصلی جرم ربا محسوب می شوند و مانند انواع دعاوی کیفری در محضر دادگاه بررسی خواهد شد.

سخن پایانی

ربا یکی از جرایم رایج در تمام دنیا از جمله ایران است که فرآیند مجازات سخت و سنگینی دارد. براین اساس توصیه می‌شود در‌صورتی که این جرم را دیدید یا خود گرفتار این مشکل شدید، برای حل سریع آن به افراد متخصص مانند وکلای حرفه‌ای مراجعه کنید. رباخواران از هر روشی جهت دریافت ربا استفاده می‌کنند به‌همین خاطر اثبات این جرم کمی سخت و پیچیده خواهد بود. براین اساس پیشنهاد می‌شود تا با مدارک و اسناد کافی و دقیق در این زمینه اقدام کنید و افراد رباخوار را به‌دست قانون بسپارید.