قانون خلع ید یکی از حساس‌ترین قوانین حقوقی است که در شرایط خاص و برای افرادی خاص وضع میشود. براساس ماده 308 قانون مدنی چنانچه فردی به‌صورت غیر قانونی ملکی را تصرف کرده و به تملک خود درآورده باشد، مالک اصلی ملک حق خلع ید را خواهد داشت. در این شرایط مالک به‌دنبال رفع تصرف و اخراج فرد کلاهبردار از ملک خود خواهد بود که براساس حقوق قانونی و از طریق دادگاه باید پیگیری شود. درواقع حکم رفع تصرف ملک از فرد متصرف باید براساس حکم قاضی و به دستور دادگاه صورت گیرد. در ادامه مقاله حاضر خواهید خواند که خلع ید چیست و چگونه می‌توان ملک و دارایی تصرف شده توسط کلاه بردار یا سارق را از او پس گرفت، با ما همراه باشید.
خلع ید چیست
در قانون و براساس اصطلاحات قانونی خلع ید به معنای رفع تصرف و بازگرداندن ملک تصرف شده از متصرف است که این حکم توسط دادگاه اجرا میشود. بسیاری از کارشناسان و حقوق‌دانان دعوی خلع ید را به دعوی مالکیت تعبیر کرده‌اند؛ چراکه تعریف دقیق و جامعی از این اصطلاح و موارد حقوقی آن در قانون مطرح نشده است. براساس این قانون شخصی که مالکیت یک ملک را در دست دارد چنانچه ادعا کند که ملک او به‌صورت غیرقانونی به تصرف درآمده و این ادعا به دادگاه ثابت شود حق دعوی ملک یا خلع ید از طریق مراجع قانونی و رسمی را دارد. بسیاری از این افراد با استخدام یک وکیل مجرب حقوقی جهت باز پس گرفتن حقوق خود اقدام می‌کنند. دست‌اندازی در ملک به‌صورت غیرقانونی، بدون هرگونه قرارداد و یا به زور را جزو تصرف ملک به‌حساب می‌آورند.
تخلیه ید چیست؟
پس از اثبات تصرف یک ملک توسط مالک اصلی باید عملیات تخلیه ید شروع شود. اما تخلیه ید چیست؟ چنانچه قراردادی حقوقی بین مالک و فرد مستاجر بسته شده باشد اما مستاجر از تخلیه و پس دادن ملک خودداری کند مساله تخلیه ید مطرح میشود. به‌علاوه چنانچه فرد مالک اجازه استفاده از ملک خود را به دیگری داده و قصد پس گرفتن اجازه خود را داشته باشد امکان مطرح کردن موضوع را به‌صورت خلع ید خواهد داشت. براین اساس خلع ید به باز پس گیری حقوق خود از فردی دیگر اشاره دارد؛ بنابراین با تخلیه ید ملک خود را بدون زور و دعوا و با رای دادگاه پس خواهید گرفت. با مطرح شدن شکایت قانون به‌صورت جدی و دائمی پیگیر این موضوع خواهد بود و تا اجرای کامل عدالت از فرد مالک پشتیبانی می‌کند.
خلع ید چقدر زمان میبرد
اگر قبلا کارهای حقوقی انجام داده باشید خوب می‌دانید که این امور زمان دقیق و مشخصی ندارد و نمی‌توان برای آن برنامه‌ریزی خاصی انجام داد. خلع ید نیز از این قاعده مستثنی نیست و در پاسخ به این سوال که خلع ید چقدر زمان میبرد نمی‌توان پاسخ دقیق و مشخصی داد. فرآیند خلع ید به عوامل مختلفی بستگی دارد مقدار شلوغی و تراکم کار در شعبه‌های مورد نظر از اصلی‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌رود. عموما در شعبه‌های شلوغ و با ترافیک زیاد پرونده این موضوع نیز طولانی خواهد شد. به‌عنوان نمونه ممکن است در یک دادگاه مدت این دادخواست یک ماه و در دادگاهی دیگر بیش از 6 ماه به طول انجامد. علاوه‌بر موارد ذکر شده مدت زمان صدور رای و اجرای حکم نیز متغیر است و زمان‌بندی دقیقی ندارد.
تفاوت خلع ید با رفع تصرف عدوانی
یکی از مسائل مهم که در دادگاه‌ها مطرح میشود تفاوت خلع ید با رفع تصرف عدوانی است و بسیاری از افراد عادی را با خطا مواجه می‌کند. اگر در تهران زندگی می‌کنید با کمک وکلای معتبر از جمله بهترین وکیل در شهرک غرب می‌توانید با خیال راحت ازملک و دارایی خود مراقبت یا آن را از متصرفان پس بگیرید. اما تفاوت خلع ید با رفع تصرف عدوانی در چیست؟ موارد زیر به‌طور دقیق به تفاوت این دو مساله حقوقی پرداخته‌اند:
- دعوی خلع ید یک مشکل مالی است و جهت باز پس گیری ملک صورت می‌گیرد، درحالی‌که رفع تصرف عدوانی مالی نیست.
- همان‌طور که گفته شد خلع ید از زمان‌بندی خاصی برخوردار نیست و باید در نوبت دادگاه قرار گیرد که این عامل خود به عوامل مختلفی بستگی دارد، این در‌حالی است که رفع تصرف عدوانی بدون دریافت نوبت و سریعا قابل اجرا است.
- در دعوی خلع ید مبنای مساله مالکیت فرد اصلی یا دارنده مال است، در‌حالی که در تصرف عدوانی مبنای موضوع تصرف سابق خواهان خواهد بود.
- در دعوی خلع ید انجام این پروسه بدون حضور مالک اصلی ملک غیرممکن خواهد بود، اما در دعوی تصرف عدوانی متصرف قبلی این امکان را دارد که علیه متصرف فعلی شکایت یا طرح دعوا کند.
حکم خلع ید مشاعی چگونه اجرا میشود
براساس ماده 43 قانون احکام مدنی با اجرای حکم خلع ید فرد متصرف به‌طور کامل از تمام ملک محروم یا خلع ید میشود و استفاده دادبرده یا محکوم له در ملک خلع ید شده با اجازه دادگاه و سایر مالکین امکان‌پذیر خواهد بود. بنابراین اینکه حکم خلع ید مشاعی چگونه اجرا میشود به نظر دادگاه و سایر مالکان ملک بستگی دارد. پس نکته حائز اهمیت اینجاست که تصرف هر یک از مالکین مال مشاع که از تصرف درآمده است به رضایت سایر مالکان نیازمند است، مگر اینکه تمام ملک متعلق به یک شخص بوده و شریکی نداشته باشد.
خلع ید کیفری است یا حقوقی
براساس تعاریف قانونی خلع ید یک دعوی حقوقی است بدین‌صورت که فرد به‌صورت قانونی و حقوقی می‌توان ملک خود را از متصرف پس بگیرد. زمین، خانه، مغازه و… جزو دارایی‌های منقول و غیرمنقول هستند که همگی درصورت تصرف غیر قانونی باید به فرد اصلی پس داده شوند؛ بنابراین در خصوص اینکه خلع ید کیفری است یا حقوقی می‌توان به این نکات مهم اشاره کرد. بهتر است در این مسیر به جای مشاوره با وکیل کیفری از وکلای حقوقی کمک گرفته شود.
سخن پایانی
از آن‌جا که دعواهای قانونی هر یک اصول و زمان‌بندی خاص خود را دارند دعوی خلع ید نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای انجام آن باید دوره مشخصی را پشت سر گذاشت. بسیاری می‌پرسند که تخلیه ید چیست و چرا باید از راه قانونی این موضوع را مطرح کرد. همان‌طور که در مقاله حاضر خواندید تخلیه ید بهترین و قانونی‌ترین مسیر جهت بازپس‌گیری ملک و دارایی خود است که باید از طریق قانون و با دریافت رای دادگاه صورت گیرد. بنابراین پیشنهاد میشود درصورت مشاهده تصرف ملک خود توسط فردی دیگر در اولین فرصت به‌صورت قانونی به مراکز معتبر مراجعه کنید.